بیماری شریان محیطی یا بیماری عروق محیطی بیماری است که در آن انسداد و گرفتگی در عروق (نه در قلب یا مغز) ایجاد می‌شود، به عبارت دیگر گردش خون در شریان‌ها (رگ‌های خونی بزرگ که خون را به سمت قلب می‌برند) کاهش می‌یابد، زمانی که این اتفاق می‌افتد علائمی نظیر درد شدید، گرفتگی یا احساس فشرده شدن در ساق پا، ران یا باسن بروز می‌نماید، این اتفاق معمولاً پس از اینکه مسافتی به صورت پیاده طی می‌شود به وجود می‌آید.
به بیان دیگر این بیماری زمانی رخ می‌دهد که عروق خونی خارج از قلب و مغز دچار تنگی، انسداد یا اسپاس شوند، این گرفتگی می تواند در سیاهرگ‌ها یا سرخرگ‌ها به وجود بیاید و اغلب سبب خستگی و درد در پاها به ویژه هنگام ورزش کردن یا بعد از راه رفتن طولانی مدت به وجود می‌آید، علائمی که ذکر شد بعد از مدتی با استراحت کردن بهبود پیدا می‌کنند.
علائم و نشانه‌های بیماری عروق محیطی چیست؟
اولین علامت احساس درد، گرفتگی و ناراحتی است که با انجام فعالیت‌های بدنی ایجاد می‌شود که در نتیجه‌ی آن فرد احتیاج به استراحت پیدا می‌کند و بعد از اینکه ناراحتی او برطرف شد می‌تواند مجددا فعالیت خود را از سر بگیرد. این درد معمولاً در ساق پا ایجاد می‌شود اما گاهی در باسن هم ممکن است احساس شود.درباره بیماری های دریچه ای قلب بخوانید.
آیا آرترواسکلروز و بیماری عروق محیطی با یکدیگر در ارتباط هستند؟
آرترواسکلروز از دو طریق سبب ایجاد این بیماری می‌شود
- آرترواسکلروز می‌تواند باعث کاهش توانایی عروق باریک جهت افزایش رساندن خون و اکسیژن به بافت‌ها در زمان‌هایی که به اکسیژن بیشتری نیاز دارند بشوند
- با ترومبوز و آمبولی باعث انسداد کامل یک سرخرگ و در نتیجه نکروز بافتی شوند.
چه افرادی در معرض خطر این بیماری هستند؟
حدود 5 درصد افراد بالای 50 سال از این بیماری رنج می‌برند. این بیماری هم در مردان و هم در زنان ممکن است ایجاد شود اما خطر ابتلا در زنان بیشتر است. عوامل خطر موثر در ایجاد بیماری مشابه همان مواردی هستند که باعث ایجاد آرترواسکلروز و بیماري‌های عروق کرونر می‌شود که شامل این موارد می‌باشد:
- بالا بودن کلسترول و تری‌گلیسرید خون
- سیگار کشیدن
- دیابت ملیتوس (هر دو نوع دیابت نوع 1 و نوع 2)
- فشار خون بالا یا سابقه فشار خون بالا در یکی از اعضای خانواده
- سابقه آرترواسکلروتیک در میان یکی از اعضای خانواده
- نارسایی کلیه
- اضافه وزن یا چاقی
- عدم تحرک و فعالیت بدنی
اگر فردی دو عامل خطر را همزمان داشته باشد، به طور مثال فرد دیابتی که سیگار می‌کشد، احتمال اینکه به نوع شدید بیماری عروق محیطی مبتلا شود بسیار بیشتر از فردی است که تنها یکی از این عوامل خطر را دارد. درباره درمان آنوریسم قلبی در مقالع بعدی بخوانید.
نحوه تشخیص بیماری
بهترین راه برای تشخیص بیماری یک چکاپ کامل توسط پزشک می‌باشد. پزشک متخصص با دیدن علائمی نظیر تغییر فشار خون در هنگام استراحت و هنگام تست تردمیل، نبودن یا ضعیف بودن نبض شریانی در اندام‌ها و تغییرات رنگ پوست و ناخن می‌تواند این بیماری را تشخیص بدهد و سپس آزمایش‌هایی را برای تشخیص شدت بیماری درخواست بدهد. این تست‌ها شامل:
- شاخص مچ پا-بازو: در این تست میزان فشار خون در ساق پا با فشار خون در بازو با یکدیگر مقایسه می‌شوند. اگر فشار خون در پاها پایین باشد می‌توان نتیجه گرفت که شخص دچار بیماری عروق محیطی می‌باشد، این تست یکی از شاخص‌های دقیق در تشخیص این بیماری می‌باشد.
- آنژیوگرافی نیز در تعیین اینکه پلاک‌های شریانی در کدام نواحی تشکیل شده‌اند و تعیین روش درمان می‌تواند بسیار کمک‌کننده باشد. در این روش از سی‌تی‌اسکن یا ام‌آر‌آی نیز استفاده می‌شود. درباره ایست قلبی بخوانید.
- ثبت حجم نبض یک روش غیرتهاجمی است که تغییرات فشار خون در پا و بازو را قبل از حرکات تردمیل و بعد ازآن اندازه‌گیری و ثبت می کند و به صورت نمودار موجی روی مانیتور نشان می دهد، این تست می‌تواند در تشخیص محل پلاکت‌ها نیز کمک نماید.
- سونوگرافی عروق نیز یک روش غیرتهاجمی دیگر است که برای بررسی گردش خون استفاده می‌شود.
راهکارهایی جهت جلوگیری از تشدید بیماری عروق محیطی
- فعالیت بدنی به صورت منظم: اگرچه انجام فعالیت‌های ورزشی در شروع ممکن است کمی دردناک باشد اما اگر تحت نظر و مشاوره پزشک باشد و ابتدا با حرکات و تمرینات سبک شروع شود به مرور می‌تواند در بهبود بیماری کمک نماید. درباره بیماری دریچه های قلب بیشتر بخوانید.
- تغییر رژیم غذایی: اگر سطح کلسترول شما بالا باشد، رژیم غذایی کم‌چرب و مصرف میوه و سبزیجات مي‌تواند به کاهش کلسترول و بهبودی شما کمک نماید.
- ترک سیگار: ترک سیگار علائم را کاهش داده و از پیشرفت بیماری جلوگیری می نماید.
- مصرف دارو: ممکن است داروهایی جهت کاهش فشار خون و کلسترول توسط پزشک تجویز شود.
جراحی برای درمان بیماری عروق محیطی
در مواردی که درمان‌های دارویی موثر نباشد، آنژیوپلاستی با بالون می‌تواند شریانی که باریک شده یا مسدود شده را باز کند. با توجه به عکس‌های تهیه شده، یک کاتتر از طریق شریان فمورال کشاله ران به سمت رگ مسدود شده در پا هدایت می‌شود و سپس از طریق بالون رگ مسدود شده را باز می کنند، در مواردی شاید نیاز به گذاشتن استنت در ناحیه مورد نظر باشند. آنژیوپلاستی معمولاً احتیاجی به بیهوشی عمومی ندارد و از طریق بی‌حسی موضعی و آرام بخش قابل انجام می‌باشد.
در مقاله بعدی درباره سکته قلبی بخوانید.
در انتها می توانید سوالات خود را درباره انواع بیماری های قلب و عروق در بخش نظرات سایت از دکتر یاسمین افسری متخصص قلب و عروق و بیماری های قلبی بپرسید.
https://www.sarh.org/centers-of-excellence/heart-institute/peripheral-arterial-disease/
