پیام های الکتریکی موجب هماهنگ شدن ضربان قلب می شوند. عملکرد نامناسب پیام های الکتریکی باعث کاهش یا افزایش و یا بی نظمی در ضربان قلب می شود، بنابراین آریتمی قلب ایجاد می شود. در برخی مواقع آریتمی قلب به صورت تپش قلب و یا بال بال زدن ایجاد می شود که بی خطر می باشد. در برخی موارد هم آریتمی های قلب علائم آزاردهنده ای ایجاد می کنند.
با درمان آریتمی قلب می توان ضربان های سریع، کند و نامنظم قلب را حذف کرد. کسانی که مبتلا به بیماری های قلبی هستند، آریتمی های قلبی در این افراد تشدید می شوند. این افراد باید با تغییر در سبک زندگی و رژیم غذایی خود از پیشرفت بیماری جلوگیری کنند.
ابتلا به فشار خون بالا، ابتلا به بیماری های مادرزادی، ابتلا به اختلالات تیروئید (مانند پرکاری تیروئید)، دیابت و اختلال در آب و الکترولیت بدن موجب ایجاد آریتمی قلب می شود. درباره فشار خون بیشتر بخوانید.
علائم ضربان قلب آهسته یا برادیکاردی
- درد قفسه سینه
- پریشانی و گیجی
- اختلال در تمرکز
- سخت شدن انجام تمرین ورزشی
- سرگیجه و سردرد
- خستگی
- تپش قلب و تنگی نفس
- سبکی سر
- تعریق زیاد
- غش کردن
آریتمی قلب
علائم ضربان قلب تند یا تاکیکاردی
- نفس نفس زدن
- سرگیجه
- لرزیدن قفسه سینه
- غش کردن
- درد قفسه سینه
- ضعف ناگهانی
ضربان طبیعی قلب
قلب انسان از چهار حفره تشکیل می شود. به دو حفره پایینی بطن و به دو حفره بالایی دهلیز می گویند. ریتم قلب به وسیله ضربان ساز طبیعی به نام گره دهلیزی – سینوسی یا SA که در دهلیز راست قرار دارد، کنترل می شود. این گره وظیفه تولید پیام های الکتریکی شروع کننده هر ضربان قلب، را بر عهده دارد.
پیام های الکتریکی موجب تخلیه خون به بطن ها و انقباض دهلیزها می شوند. پیام های الکتریکی سپس به گره دهلیزی – بطنی و یا AV رسیده که دارای سلول های خاصی می باشد. گره دهلیزی – بطنی موجب می شود تا قبل از منتقل شدن پیام های الکتریکی به بطن ها، میزان سرعت آنها کم شود. به همین دلیل پیام های الکتریکی با کمی تاخیر به بطن ها می رسد.
این تاخیر موجب می شود تا بطن ها فرصت داشته باشند، کاملا پر از خون شوند. بعد از رسیدن پیام الکتریکی به بطن ها، انقباض بطن اتفاق می افتد و خون به ریه ها و سایر قسمت های دیگر بدن پمپاژ می شوند. در قلب سالم، این روند به آهستگی انجام می شود و ضربان قلب در هر دقیقه حدود 60 الی 100 بار می زند.
انواع آریتمی قلب
- تاکیکاردی: در این آریتمی ضربان قلب بیشتر از 100 بار در دقیقه اتفاق می افتد.
- برادیکاردی: در این آریتمی ضربان قلب کمتر از 60 بار در هر دقیقه اتفاق می افتد.
- همه ی آریتمی های قلبی به معنای وجود بیماری قلبی نمی باشند. ضربان قلب یک ورزشکار در زمان ورزش کردن افزایش می یابد تا بتواند اکسیژن مورد نیاز بافت های مختلف بدن را تامین کند. همچنین در زمان استراحت مطلق و یا هنگام خوابیدن، ضربان قلب کاهش می یابد. درباره درمان نارسایی قلب بخوانید.
دلایل ایجاد آریتمی قلبی
- ایجاد تغییرات در ساختار قلب مثلا در بیماری کاردیومیوپاتی
- بیماری عروق کرونر یا گرفتگی عروق قلب
- دیابت
- فشار خون بالا
- هیپرتیروئیدیسم یا پرکاری غده تیروئید
- هیپوتیروئیدیسم یا کم کاری غده تیروئید
- مصرف بیش از اندازه از مشروبات الکلی
- استعمال سیگار و مواد مخدر
- داشتن استرس و اضطراب
- آپنه خواب
- مصرف برخی داروها مانند داروهای ضد آلرژی و سرماخوردگی
- مصرف مکمل های بدون نسخه پزشک
- تاثیر عوامل ژنتیکی
- شروع یک حمله قلبی
- ایجاد اسکار در قلب به دلیل حمله قلبی
آریتمی قلب
بیماری ها و شرایطی که موجب افزایش احتمال ابتلا به آریتمی قلب می شود
- ابتلا به بیماری عروق کرونر
- وجود مشکلات قلبی
- سابقه انجام عمل جراحی قلب
- ابتلا به تنگی عروق قلب
- حمله قلبی
- وضعیت غیر نرمال دریچه های قلبی
- نارسایی قلبی
- ابتلا به کاردیومیوپاتی
عوارض آریتمی قلب
سکته مغزی: آریتمی قلب موجب افزایش احتمال ایجاد لخته های خونی می گردد. در اثر شکسته شدن و حرکت لخته خونی از قلب به سمت مغز در مسیر انتقال خون به مغز انسداد ایجاد می شود و سکته مغزی اتفاق می افتد. احتمال سکته مغزی در سالمندان بالای 65 سال که به آریتمی مبتلا هستند، بیشتر می باشد. مصرف داروهای ضد انعقاد، می تواند از بروز لخته خونی و ایجاد سکته مغزی جلوگیری می کند.
نارسایی قلبی: به دلیل عدم پمپاژ موثر خون، قلب مبتلا به تاکیکاردی و یا برادیکاردی در دراز مدت شده که موجب ایجاد نارسایی قلبی می شود. کنترل ضربان قلب باعث عملکرد موثر خون و بهبودی نارسایی قلب می شود. درباره اکوکاردیوگرافی بیشتر بخوانید.
روش های تشخیص آریتمی قلب
- گرفتن شرح حال بیمار
- معاینه فیزیکی
- پرسش در مورد سابقه ابتلا به بیماری قلبی و یا تیروئیدی
- انجام آزمایش هایی برای پایش فعالیت الکتریکی قلب و شناخت انواع آریتمی
- انجام نوار قلب یا ECG: در نوار قلبی فعالیت الکتریکی قلب توسط الکترودهای متصل به قفسه سینه و اندام ها ثبت می شوند. نوار قلب زمان هر بخش مختلف فعالیت الکتریکی قلب را ثبت و اندازه گیری می کند.
- مانیتور هولتر: هولتر نوعی دستگاه نوار قلب می باشد که می توان آن را با خود حمل کرد. این دستگاه برای مدت یک یا چند روز به بدن بیمار متصل می شود و فعالیت های الکتریکی قلب فرد را در زمان انجام فعالیت های روزانه، ثبت می کند.
- ثبت کننده واقعه: جهت آریتمی های منفرد از این آزمایش استفاده می شود. هنگامی که فرد احساس می کند که دچار علائم ایجاد کننده آریتمی قلب شده، دستگاه نوار قلب قابل حمل را به بدن خود وصل می کند و با فشار دادن یک دکمه، فعالیت الکتریکی قلب را ثبت می کند. پزشک با بررسی ریتم قلب بیمار به مشکلات موجود پی می برد.
- اکوکاردیوگرافی: این روش غیر تهاجمی می باشد. در این روش ترانسدیوسر که نوعی ابزار دستی است، بر روی قفسه سینه بیمار قرار می گیرد. سپس با کمک امواج صوتی، ساختار، اندازه و حرکت قلب بررسی می گردد.
بیشتر بخوانید: صدای اضافه قلب یا سوفل قلبی چیست؟
راه های پیشگیری از ایجاد آریتمی قلب
- داشتن سبک زندگی سالم
- رعایت رژیم غذایی مفید برای تقویت سلامت قلب
- داشتن یک برنامه ورزشی منظم
- کنترل وزن و حفظ آن در محدوده طبیعی
- اجتناب از مصرف سیگار و مواد مخدر
- پرهیز از مصرف مشروبات الکلی و کافئین دار
- کنترل استرس و اضطراب
- از داروهای بدن نسخه مانند داروهای سرماخوردگی و ضد سرفه با احتیاط استفاده کنید. برخی از این داروها دارای ترکیبات محرک هستند که موجب افزایش ضربان قلب می گردند.
